Kültürel bir mirastan küresel bir ticari ürüne dönüşen kahve, tarladan sofraya uzanan yolculuğunda yoğun emek, sabır ve ustalık gerektiren bir süreci barındırıyor. Dünya genelinde milyonlarca insanın güne başlarken eline aldığı bir fincan kahve, aslında uzun ve zahmetli bir serüvenin son durağı.
Gelişmeleri kaçırmayın! Avrupa’dan ve dünyadan en güncel haberler artık cebinizde.
- WhatsApp kanalımıza katılın, özel haberler ve analizlere anında ulaşın
- Anlık bildirimlerle sıcak gelişmeleri ilk siz öğrenin
Kahvenin Yolculuğu: Fidandan Fincana
Kahve üretimi Brezilya’dan Etiyopya’ya, Kolombiya’dan Vietnam’a uzanıyor. Bu süreç yalnızca tarımsal bir faaliyet değil; aynı zamanda kültürleri şekillendiren ve sosyalleşmenin ortak dili haline gelen bir miras niteliği taşıyor.
Uluslararası Kahve Örgütü (ICO) İletişim Sorumlusu Estela Candido Cotes, kahve üretim sürecinin ekim, yetiştirme, hasat, işleme, kurutma, öğütme, ihracata hazırlık ve nakliye aşamalarından geçtiğini belirtiyor. Cotes’e göre yöntemler genel hatlarıyla benzer olsa da coğrafya, iklim ve teknolojiye bağlı olarak önemli farklılıklar gösteriyor.
Toprakta Başlayan Yolculuk
Kahve fideleri genellikle gölgeli fidanlıklarda büyütülüyor, yağışlı dönemde toprağa aktarılıyor. Meyve vermesi 3-4 yılı buluyor. Hasat zamanı geldiğinde kirazlar kırmızıya dönerek toplanmaya hazır hale geliyor.
Hasat Yöntemleri
Hasat genellikle yılda bir kez yapılıyor. Çoğu ülkede çekirdekler elle toplanırken, Brezilya gibi geniş arazilere sahip ülkelerde makineli yöntem tercih ediliyor. Hasatta “şerit toplama” ve “seçerek toplama” olmak üzere iki yöntem öne çıkıyor. Özellikle Arabica kahvelerinde seçici toplama ile yalnızca olgunlaşmış çekirdekler alınıyor.
İşleme Süreci
Kahvenin aromasını belirleyen en kritik adımlardan biri işleme yöntemi.
-
Kuru yöntem: Geleneksel olarak güneşte kurutma, yoğun ve meyvemsi tatlar sunuyor.
-
Islak yöntem: Dış kabuklar temizlenip yalnızca çekirdeğin kurutulmasıyla daha temiz ve çiçeksi aromalar sağlıyor.
-
Bal yöntemi: Çekirdeğin şekerli tabakasıyla kurutulması, kahveye karamelize tat kazandırıyor.
Kavurma Aşamaları
Kahvenin lezzetini şekillendiren kavurma süreci, tüketici damak zevkine göre değişiyor:
-
Açık kavurma: Hafif, asidik tatlar.
-
Orta kavurma: Dengeli aromalar, özellikle ABD’de yaygın.
-
Koyu kavurma: İtalyan ve Fransız usulü, düşük asidite ve yoğun tatlar.
Küresel Kahve Piyasası
Arabica ve Robusta türleri ticari açıdan en önemli kahve çeşitleri.
-
Arabica: Yüksek rakımda yetişiyor, küresel üretimin %57’sini oluşturuyor.
-
Robusta: Daha dayanıklı, ancak daha acı tat profiline sahip.
-
Liberica ve Excelsa ise daha niş pazarlarda, özellikle Güneydoğu Asya’da görülüyor.
Brezilya, dünyanın en büyük kahve üreticisi ve ihracatçısı konumunda. Onu Vietnam, Kolombiya ve Endonezya izliyor. Tüketimde toplam hacimde ABD başı çekerken, kişi başına en çok kahve tüketen ülkeler Finlandiya, Norveç ve İsveç.
Cotes, kahvenin sadece ekonomik bir meta değil, aynı zamanda kültürel bir köşe taşı olduğunu vurguluyor:
“Kahve dünya genelinde 25 milyondan fazla ailenin geçim kaynağına katkı sağlıyor. Özellikle Z kuşağı, izlenebilirlik, sürdürülebilirlik ve etik üretim konusunda daha talepkâr.”
Türkiye’de Kahve Geleneği
Türkiye, iklim koşulları nedeniyle kahve üreten ülkeler arasında yer almasa da, Türk kahvesi geleneği ile dünyada kültürel açıdan önemli bir yere sahip.
ICO verilerine göre, Türkiye’de kahve tüketimi 2015-2016 döneminde 1,11 milyon çuval iken, 2023-2024’te bu rakam 2,16 milyon çuvala ulaştı.
İklim Krizi Kahve İçin Tehdit
Cotes, iklim değişikliğinin kahve üretimi için ciddi bir tehdit oluşturduğunu belirterek, “İklime dirençli mahsullere ve rejeneratif tarıma ihtiyaç duyulacak” uyarısında bulundu.