Sesli içeriklerin giderek yaygınlaştığı günümüzde, “Madem her şeyi dinleyebiliyoruz, kitap okumaya hâlâ neden ihtiyaç duyuyoruz?” sorusu merak konusu. Dil bilimcilere göre, okuma ve dinleme beynimizi farklı şekillerde çalıştırıyor ve birbirinin yerine geçemiyor.
Beyin Okurken ve Dinlerken Farklı İşliyor
The Conversation’da yayımlanan bir makaleye göre, beynimiz dili hem okurken hem dinlerken benzer şekilde anlamlandırıyor, ancak bilgiyi işleme biçimi değişiyor.
Okurken: Beyin, harfleri tanıyor, onları seslere çeviriyor ve anlamlarını birbirine bağlıyor. Noktalama işaretleri, paragraflar ve kalın yazılar gibi görsel ipuçları sayesinde metni daha rahat kavrıyoruz. Üstelik okuma hızını biz belirlediğimiz için karmaşık bölümleri tekrar inceleme, altını çizme veya not alma imkânımız oluyor.
Dinlerken: Beyin, konuşmacının hızına ayak uydurmak zorunda. Kelimeler akıp giderken, duyulanları bellekte tutmak ve kelimeler arasındaki sınırları hızla belirlemek gerekiyor. Ayrıca ses tonu, vurgu ve konuşmacının kimliği gibi ek bilgileri de işleyerek anlam çıkarıyoruz.
Dinlemek Her Zaman Daha Kolay Değil
Yaygın inanışın aksine, dinlemek her zaman okumaktan kolay değil. Özellikle karmaşık veya teknik konular söz konusu olduğunda dinlemek daha zor olabiliyor.
Romanlar gibi kurgusal metinlerde fark az hissedilirken, bilimsel makaleler ve bilgi verici içerikler okumayla daha kolay öğreniliyor. Çünkü okuma, anlamakta zorlandığımız yerlere geri dönme ve yeniden odaklanma avantajı sağlıyor.
Dinlemede ise geri sarma işlemi akışı bozabiliyor. Buna karşın, disleksi gibi okuma güçlüğü yaşayanlar için dinleme, öğrenmede daha etkili olabiliyor.
Dikkat Dağınıklığı Dinlemeyi Zorlaştırıyor
Araştırmalar, insanların genellikle dinlerken başka bir işle meşgul olduğunu gösteriyor. Spor yaparken ya da yemek hazırlarken podcast dinlemek buna örnek. Yapılan bir deneyde, bir metni okuyan öğrencilerin, aynı metni dinleyenlere kıyasla sınavlarda daha başarılı olduğu görüldü. Bu farkın, dinleyen öğrencilerin dikkatinin bölünmesinden kaynaklandığı belirtildi.
Sonuç: İki Yöntem Birbirini Tamamlıyor
Okumak ve dinlemek, aynı amaca hizmet etse de beynin farklı bölgelerini çalıştırıyor ve birbirinin yerini tam olarak dolduramıyor. Bilgiyi en iyi şekilde öğrenmek için her iki yöntemi de doğru amaçlarla kullanmak gerekiyor.
Uzmanlara göre, karmaşık bilgileri öğrenmek için okumak, hikâye ve sohbet gibi içeriklerde ise dinlemek daha verimli olabilir.
Paylaş
